‘De kans op een overwinning op de junta is nog nooit zo groot geweest’
Een analyse in De Volkskrant van 2 januari 2023.
Er was een proces van Reconciliation (verzoening) in het land op gang aan het komen na vijftig jaar militair bewind. Dit is een poging om de geschiedenis een gunstige loop te geven die vergelijkbaar is met Zuid-Afrika na het Apartheidsregime. Het was weinigen bekend.
De berichtgeving in Nederland gaat voornamelijk over de ‘Rohingya’ en wordt gedomineerd door Reuter, CNN, New York Times, BBC, Al Jazeera, The Guardian en de NOS. Opvattingen van de Verenigde Naties, de Europese Unie en non-gouvernementele organisaties (NGO’s) voor mensenrechten (‘de nieuwe religie van het Westen‘) zoals Amnesty International, Human Rights Watch, Fortify Rights en Artsen Zonder Grenzen worden in het algemeen kritiekloos weergegeven. (Update juni 2019: Verenigde Naties maakte grote beoordelingsfouten, plus onnauwkeurigheden in dit rapport door Derek Tonkin.) Van opvattingen van Westerse ‘Dhamma-bladen’ over deze zaak, zoals Tricycle of Lion’s Roar, ben ik in het geheel niet onder de indruk. Ik noem het kenmerkend lui en gemakzuchtig denken.
State Counsellor Aung San Suu Kyi, die wat meer recht van spreken heeft dan ik, spreekt in dit verband van een ijsberg van disinformatie. De mainstream media belichten op zijn hoogst het topje van de ijsberg, terwijl een ijsberg nu juist gekenmerkt wordt door het onzichtbare deel ervan.
In Birma zelf wordt er al tweehonderd jaar heel anders tegenaan gekeken. Het koloniale tijdperk tot 1948 en vijftig jaar isolement onder het militaire regime vanaf 1962 zijn natuurlijk niet bevorderlijk geweest voor het bekend worden van de feiten in het Westen. De problemen zijn niet begonnen sinds de Birmezen de afgelopen jaren op grote schaal de beschikking over smartphones kregen en zich zijn gaan vertonen op de zogenaamde sociale media.
Aung San Suu Kyi doet in haar toespraak op 19 september 2017 (transcript hier) over ‘National Reconciliation and Peace’ een beroep op de rest van de wereld om zich daar eens in te verdiepen. Opmerkelijk genoeg geeft zij aan dat daar vrijgevigheid en moed voor nodig is. Als practiserend boeddhist zal zij daarbij ongetwijfeld doelen op (het loslaten van) gehechtheid aan meningen.
Een recent voorbeeld (NOS, oktober 2019). ‘Myanmar kan satire niet hebben‘: leden van een theatergroep worden veroordeeld tot een jaar dwangarbeid.
Wel, in Nederland worden meningen die afwijken van de mainstream op een subtielere manier veroordeeld. Iemand als Geert Wilders zou in Birma ongetwijfeld echte gevangenisstraf hebben gekregen (net zoals de – nu voortvluchtige – ‘ultra nationalistische’ monnik U Wirathu), in plaats van dat hij weggezet wordt als rechts, populist (en noem verder maar op) en jarenlange bewaking krijgt. Is dat een hogere vorm van beschaving? In Europa worden vanwege satire (bijvoorbeeld cartoons) tegenwoordig bloedige aanslagen gepleegd.
Het is mijn indruk dat in Birma de verhouding tussen recht en moraal/fatsoen anders is dan bij ons. Oftewel: dat er veel meer moraliteit in het rechtssysteem zit dan bij ons. Is dat een voordeel of een nadeel, of zullen we het laten rusten als een feit?
Na bezoeken aan vluchtelingenkampen en gesprekken met Aung San Suu Kyi en generaal Min Aung Hlaing in november 2018 concludeerde minister Kaag dat er van Nederland uit geduld en bescheidenheid nodig is.
Harold Fielding (zie ook hier) wees er al in 1898 op dat de Birmezen ‘een heel jong volk zijn’. Als dat zo is: zo’n achterstand haal je niet zomaar even in. Wie zijn wij dan wel om daarin dingen te forceren?
“Their laws and their methods of enforcing the law were those of a very young people. But, notwithstanding this, there was a spirit in their laws different from and superior to ours.” (Harold Fielding Hall, The Soul of a People. 1898 p. 104)
Van de 53 miljoen inwoners van Birma) beschouwt 89% zich als boeddhist. De leer (Dhamma) van de Boeddha heeft zich in een periode van meer dan 2000 jaar in de geest van de bewoners gevestigd. Men koestert de Dhamma als een kostbare schat. De betekenis daarvan is pas echt te begrijpen als iemand op zijn minst een begin heeft gemaakt met het beoefenen ervan. (Anders denkt men al gauw dat alle religies op hetzelfde neerkomen.) Thans, in de 21e eeuw, is men zich in Birma bewust van verval, ook in moraliteit, zoals Sayadaw U Pandita vaststelde. Niet angst is daarbij behulpzaam, maar een energieke wederopleving van binnenuit.
Daarnaast is er een voor de meeste buitenstaanders onbegrijpelijke angst voor islamisering van het land. (‘Hoezo dat? Bij 89% boeddhisten en 4% moslims!’) Boeddhisten overal ter wereld weten echter heel goed dat bij uitstek zij degenen zijn die door de Islam als ‘ongelovigen’ en ‘aanbidders van afgodsbeelden’ (infidels en idol worshippers) worden beschouwd, en dat dit – om het voorzichtig aan te duiden – niet iets is waarvan de moslims vinden dat die boeddhisten dat maar lekker zelf moeten weten. De Islam heeft een dramatische track record in hoe zij in de loop der eeuwen (zie bv. Nalanda) is doorgedrongen in Azië, en in hoe zij ook niet terugdeinst voor onderlinge strijd.
Aung San Suu Kyi
De winnares van de Nobelprijs voor de Vrede 1991 wordt de laatste jaren flink de maat genomen in het Westen en Arabië. Vertrouwd als zij is met de acht wisselvalligheden van de wereld, laat zij dat wijselijk van zich afglijden.
The Best Remedy
Wat er volgens Sayadaw U Pandita nodig is voor verzoening in Birma.
Insight Myanmar Podcast
Burmese Lives Matter
Het leven van Wai Phyo (14) ook. Moge hij een goede wedergeboorte hebben.
Thant Myint-U (New York, 1966), historicus en ex-VN-diplomaat, woont sinds 2007 in Birma. Het overzicht en inzicht dat hij (hier een interview in De Volkskrant) in dit boek biedt is buitengewoon waardevol en onderscheidend. Hij heeft overduidelijk het beste voor met zijn land en volk. Wel moet worden opgemerkt dat het er niet op lijkt dat hij de Dhamma (van geweldloosheid en reconciliation) van binnenuit kent.
De ziel van een volk
Dit is de titel van een boek dat in 1898 werd geschreven door Harold Fielding Hall, die als koloniale bezetter zeer onder de indruk was geraakt van de mensen in Birma.
In 1934 publiceerde George Orwell zijn Burmese Days (De jaren in Birma).
In 2002, 2012 en 2019 bracht de Duitser Jan-Philipp Sendker drie romans uit die zich in Birma afspelen. In de figuur van de hoofdpersoon, de Amerikaans-Birmese advocate Julia Win, wordt duidelijk hoe groot het verschil is tussen hoe er hier en daar gedacht en geleefd wordt.
Burma’s Voices of Freedom: een studie van Birma’s totalitarianisme en het verzet daartegen van het volk. Alan Clements’ interviews met revolutionairen, monniken, religieuze leiders, journalisten, filmmakers en sociale activisten. Uitgebracht in september 2020.
Buitenstaanders over Birma
Enkele niet- (of minder) bevooroordeelde journalisten, diplomaten en wetenschappers aan het woord. Ben van Raaij (De Volkskrant), Bertil Lintner, Tony Waters, Derek Tonkin en niet in de laatste plaats Alan Clements.
Rakhine (Arakan)
Rakhine of Arakan is het gedeelte van Birma waar het conflict met de ‘Rohingya’ zich afspeelt. Recentelijk komt ook de oude tegenstelling tussen Arakan en Birma weer aan de oppervlakte.